Urk – wyspa na lądzie, gdzie dzieci rodzą się w skale

Urk założone zostało w średniowieczu na wyspie na Morzu Północnym, a pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z X wieku. Dla tych, którzy kojarzą współczesną miejscowość, może to być niemałe zaskoczenie, ale kilkaset lat temu mieszkańcy wioski byli wyspiarzami i – jak przystało – parali się głównie rybołówstwem.

W pierwszej połowie XX wieku, w związku z wielką budową Afsluitdijk, wyspa, na której leżało Urk, została połączona z lądem i włączona od wschodu z Polderem Północno-Wschodnim. Ogromna zapora zmieniła na zawsze życie mieszkańców miasteczka. Po odcięciu od Morza Północnego nie mogli oni parać się już przekazywanym z dziada pradziada zajęciem.

Przez setki lat mieszkańcy niewielkiej wysepki żyli w izolacji i w niemalże całkowitym odcięciu od tego, co działo się na lądzie. Co prawda ryby z Urk można było nabyć w pewnym momencie niemalże w całej Holandii i były one bardzo cenione, jednak wyspiarze woleli spokojne życie we własnym gronie i niechętnie patrzyli na ludzi z zewnątrz.

Taki tryb życia doprowadził przez kolejne pokolenia do powstania urkowskiej odmiany języka niderlandzkiego, nazywanego het Urkers. Dialekt ten jest na tyle nietypowy i tak bardzo różni się od okolicznych wariacji języka, że od końca XIX wieku jest ulubionym przedmiotem badań wielu naukowców.

Badacze ogólnie żywo interesują się kwestiami kulturowymi, zwyczajami, a nawet samymi mieszkańcami Urk. Przez pewien czas byli oni przekonani, że żyjący w izolacji wyspiarze zachowali cechy fizyczne odpowiadające pierwotnej „rasie holenderskiej”. Niektórzy, przekonani co do słuszności swojej teorii naukowcy, aby badać czaszki mieszkańców, posuwali się do tak szalonych czynów, jak wykradanie ich z urkowskiego cmentarza.

Długie życie w odosobnieniu miało także wpływ na geny wyspiarzy. Ponieważ łączyli się oni w pary między sobą, rzadko dopuszczając do społeczności kogoś z zewnątrz, rdzenni mieszkańcy posiadają wiele wspólnych cech dziedzicznych, a ryzyko wystąpienia u nich chorób genetycznych jest dużo wyższe niż w reszcie kraju.

W Holandii, tak jak w Polsce, dzieci przynosi bocian – a przynajmniej tak głosi jedna z wersji. W Urk jednak małe, urocze bobasy pojawiają się w nieco inny sposób…

Lecący z Egiptu bocian przynosi nowego domownika i składa go w skale nazywanej Ommelebommelestien, leżącej jakieś 30 metrów od brzegu. Gdy przychodzi czas na przybycie dziecka do domu, ojciec wraz z położną biorą łódkę i wybierają się na wyspę Schokland po specjalny kluczyk. Następnie płyną do Ommelebommelestien, gdzie znaleźć muszą znajdujące się pod wodą drzwiczki. Aby zabrać dziecko ze skały, należy jeszcze uiścić opłatę – złotego guldena za dziewczynkę i dwa za chłopca.

Współcześnie, jeśli mieszkaniec Urk zapyta nas, czy byliśmy na Schokland, będzie to znaczyło, że pyta o to, czy mamy już dzieci.

Urk poszczycić się może nie tylko niezwykłą historią, ale także piękną architekturą starego, rybackiego portu. Spacerując między zabytkowymi budynkami, będziemy mogli przenieść się do czasów, kiedy miasto żyło w swoim błogim odosobnieniu.

Domki rybaków – charakterystyczna, dziewiętnastowieczna zabudowa Urk to drewniano-kamienne domki o spadzistych dachach, malowane na ciemną zieleń.

Latarnia morska – najbardziej rozpoznawalny budynek w Urk. Wzniesiona w pierwszej połowie XIX wieku budowla ma wysokość 18,5 metra i funkcjonuje po dziś dzień, a jej światło widać z odległości 18 mil.

Raadhuis – pochodzący z początku ubiegłego wieku budynek posiada charakterystyczną wieżę zegarową. Współcześnie służy on jako muzeum, w którym można dowiedzieć się czegoś więcej o historii Urk.

Vissersmonument – czyli pomnik rybołówstwa, który zobaczyć można na promenadzie Urk. Jego oficjalnego odsłonięcia dokonała w 1968 roku królowa Juliana. Został on ufundowany przez mieszkańców Urk na pamiątkę rzemiosła, które przez setki lat pozwalało im na życie w dostatku. Wokół pomnika znajdują się 34 marmurowe tabliczki z imionami 368 osób, które straciły życie na morzu.