Illegaal verblijf van vreemdelingen wordt strafbaar - verrassende stemming in de Tweede Kamer

De Tweede Kamer heeft met een stemverhouding van 72 : 69 een amendement aangenomen, ingediend door de anti-immigratiepartij PVV, dat illegaal verblijf strafbaar stelt. Doorslaggevend was de afwezigheid van drie oppositieleden: Frans Timmermans en Christine Teunissen namen deel aan de Ketikoti-viering, en een NSC-afgevaardigde was bij een begrafenis van een familielid. De gebruikelijke pairing (een afspraak waarbij de regeringspartij een stem laat vallen als een oppositielid ontbreekt) ontbrak. Als iedereen aanwezig was geweest, was de uitslag waarschijnlijk 75 : 75 geweest en was het amendement niet aangenomen.

Politieke controverse en reacties

Geert Wilders (PVV) noemde de uitslag "historisch". Christine Teunissen (Partij voor de Dieren) sprak van misbruik van procedures, terwijl Nieuw Sociaal Contract en CDA aankondigden het hele asielwetgevingspakket af te wijzen vanwege het strafbaar stellen van hulp aan ongedocumenteerden. De Eerste Kamer beslist uiteindelijk over de wijzigingen – de uitkomst is nog onzeker.

Vluchtelingen verliezen voorrang bij sociale huurwoningen

Op dezelfde dag nam de Kamer vluchtelingen (statushouders) hun prioriteit bij de toewijzing van sociale huurwoningen af en gaf deze aan dakloze gezinnen met kinderen. Voorstanders spreken van kortere wachttijden voor "lokale" behoeftigen; tegenstanders wijzen erop dat vluchtelingen slechts 5-10% van de woningen kregen, waardoor de beslissing de woningcrisis niet oplost, maar alleen sociale spanningen versterkt. De wijzigingen worden pas van kracht na goedkeuring door de Eerste Kamer.

Gevolgen voor Polen zonder legaal verblijf

• Straf voor illegaal verblijf. Verblijf in Nederland zonder verblijfsrecht wordt een misdrijf, bestraft met een boete of maximaal 6 maanden gevangenisstraf.
• Risico op straf voor hulp. Nieuwe regels kunnen mensen straffen die bewust ongedocumenteerden helpen (bijvoorbeeld door huisvesting te bieden of verblijf te financieren).
• Onzekerheid tot besluit Eerste Kamer. Totdat de wet is goedgekeurd, gelden de huidige regels: geen straf voor verblijf zelf, maar mogelijk detentie in afwachting van uitzetting.
• EU-recht. Polen hebben verblijfsrecht als EU-burgers zolang ze werken, werk zoeken of studeren. Het probleem betreft degenen die hun status daadwerkelijk hebben verloren – bijvoorbeeld na een uitzettingsbesluit.

Waar hulp zoeken?

• Immigratieadvocaat – gratis of goedkope juridische hulp, analyse van legalisatiemogelijkheden (bijvoorbeeld humanitaire aanvraag, gezinshereniging, heropening asielprocedure).
• VluchtelingenWerk Nederland – organisatie die vreemdelingen ondersteunt; hulp bij contact met instanties, vertaling van documenten, psychologische ondersteuning.
• Stichting LOS, Defence for Children, Pauluskerk – lokale stichtingen en kerken die onderdak, advies en materiële hulp bieden.
• Gemeentelijke opvang (bed, bad, brood) – overnachting, maaltijden en medische zorg voor mensen in de moeilijkste situaties.

Samenvatting
De stemming over strafbaarstelling van illegaal verblijf en het afnemen van prioriteit bij huisvesting voor vluchtelingen heeft een fel debat veroorzaakt en kan het hele asielwetgevingspakket in de Eerste Kamer blokkeren. Voor Polen zonder geldig verblijf betekent dit risico op straf en de noodzaak om hun status snel te regelen of juridische hulp te zoeken voordat de regels van kracht worden.

Bronnen:
NOS Nieuws (28.06.2025)
RTL Nieuws (01.07.2025)
NOS/Nieuwsuur (01.07.2025)
NOS Nieuws (02.07.2025)
NRC Handelsblad (01.07.2025)
BNNVARA/Joop (02.07.2025)
Cvandaag (02.07.2025)
Blog George Knight (02.07.2025)
Stichting LOS (geraadpleegd op 03.07.2025)